Linux sistemlerde disk alanı hızla dolabilir. Log dosyaları, büyük yedekler, veri klasörleri, hatalı çalışan servisler veya çöp dosyalar diski kısa sürede tüketebilir. “Disk doldu” uyarısı aldığınızda panik yapmak yerine, önce hangi dosyaların çok yer kapladığını bulmak gerekir.

Bu rehberde, Linux üzerinde büyük boyutlu dosya ve klasörleri bulmak için en etkili komutları, pratik yöntemleri ve en iyi analiz araçlarını adım adım öğreneceksiniz.

Temel Komut: du (Disk Usage)

Linux’ta disk kullanımını incelemek için en klasik araç du komutudur.

Belirli bir klasördeki en büyük alt klasörleri görmek için:

du -h --max-depth=1 /path

Örnek:

du -h --max-depth=1 /var

Çıktı örneği:

1.2G   /var/log
3.4G   /var/lib
820M   /var/cache

Bu yöntemle hangi klasörün anormal yer kapladığını hızla tespit edebilirsiniz.

Tüm Sistemde En Büyük Klasörleri Listeleme

Kök dizini tarayıp en büyük klasörleri sırala:

du -h / | sort -hr | head -20

Burada:

• sort -hr → büyükten küçüğe sıralama
• head -20 → en büyük 20 sonucu gösterir

Bu komut disk alanı dolduğunda ilk bakmanız gereken altın komutlardan biridir.

Büyük Boyutlu Dosyaları (Top Files) Bulma

Belirli boyuttan büyük dosyaları listelemek için:

100 MB’tan büyük dosyalar:

find / -type f -size +100M -exec ls -lh {} \; | sort -k 5 -rh | head

1 GB ve üstü dosyalar:

find / -type f -size +1G -exec ls -lh {} \; | sort -k 5 -rh

Bu komutların çıktıları genelde şunlarda yoğun olur:

• /var/log → şişmiş log dosyaları
• /var/lib/docker → Docker image ve container diskleri
• /home/user → videolar, ISO dosyaları
• /tmp → geçici dosya çöplüğü
• /var/lib/mysql → devasa database dosyaları

Diskteki En Büyük 20 Dosyayı Bulma

Bütün sistemi tarayıp en büyük 20 dosyayı görmek için:

find / -type f -exec du -h {} + 2>/dev/null | sort -hr | head -20

Bu komut, sunucuların disk sorunları giderilirken en fazla kullanılan yöntemlerden biridir.

ncdu – En Kolay Görsel Disk Analiz Aracı

Uzun çıktılar görmek istemeyen kullanıcılar için en kullanışlı araç: ncdu

Kurulum:

Ubuntu/Debian:

sudo apt install ncdu

CentOS/Alma/Rocky:

sudo yum install ncdu

Çalıştırma:

ncdu /

Bu araç size klavyeyle gezilebilen, görsel bir disk analiz ekranı sunar.

Avantajları:

En büyük klasörleri hızlı görürsünüz
İçine girip kontrol edebilirsiniz
Silmek istediğiniz dosyayı direkt ncdu içinden silebilirsiniz
Sunucularda en güvenli analiz yöntemlerinden biridir

ncdu, sistem yöneticilerinin disk temizliği için en çok tavsiye ettiği araçtır.

Belli Bir Dizin İçindeki En Büyük 50 Dosya

Örneğin yalnızca /var/log içinde aramak istiyorsanız:

find /var/log -type f -exec du -h {} + | sort -hr | head -50

Bu özellikle log şişmelerini tespit etmek için mükemmel bir komuttur.

Disk Temizleme İçin Yaygın Sorunlar

Büyük dosyaları bulduğunuzda genelde şu klasörler dikkate alınır:

/var/log

• Hatalı çalışan servisler log dosyalarını GB’larca büyütmüş olabilir
• Rotasyon yapılandırılmamış olabilir
• journalctl logları şişmiş olabilir

/var/lib/docker

Docker kullanıcılarının en büyük disk düşmanı burasıdır:

docker system df
docker system prune -a

/tmp

Zamanla çöplüğe döner:

rm -rf /tmp/*

/var/cache/apt/archives

Apt cache birikmiş olabilir:

sudo apt clean

Linux Büyük Dosya Bulma – Sonuç

Linux’ta disk alanı yönetimi kritik bir konudur.
Büyük boyutlu dosyalar, log birikimi veya eski yedekler yüzünden disk hızla dolabilir.
Bu rehberde öğrendiğiniz du, find, sort, ncdu gibi komutlar sayesinde:

• hangi dosyaların fazla yer kapladığını
• hangi klasörlerin büyüdüğünü
• nasıl hızlı temizlik yapılacağını

kolayca tespit edebilirsiniz.

Disk sorunu yaşadığınızda panik yapmanıza gerek yok — doğru komutlarla birkaç dakikada sorunu çözmeniz mümkün.